Położenie Wilczego Szańca, czyli dlaczego akurat pod Kętrzynem?
Jest rok 1940. Druga Wojna Światowa swoim zasięgiem objęła już niemal całą Europę. Wojska Trzeciej Rzeszy przemierzają kontynent, sukcesywnie podbijając kolejne kraje ościenne. Liczne i stosunkowo łatwe zwycięstwa na froncie zachodnim upewniły Hitlera, że niemieckie wojska są niezwyciężone.
Po oficjalnym ogłoszeniu kapitulacji Francji w 1940 roku, nazistowski sztab generalny zaczął dopracowywać tzw. plan „Barbarossa”, czyli plan inwazji na Związek Radziecki. Prowadzenie wojny na tak dalekim froncie wywołało naturalną potrzebę wybudowania nowej, położonej dużo bliżej, kwatery głównej, z której można by skutecznie dowodzić armią na froncie wschodnim. Tak właśnie zaczyna się historia Wilczego Szańca.
Lokalizację w okolicach wsi Gierłoż, położonej niespełna 8 km od Kętrzyna, wybrano ze względu na różnorodne, bardzo gęste lasy i bagniste tereny, które stanowiły doskonałą kryjówkę i przede wszystkim – zapewniały ochronę przed atakami, zarówno lądowymi, jak i tymi z powietrza.
Pracę nad budową Wilczego Szańca rozpoczęto jesienią 1940 roku. Głównym architektem projektu był 49-letni wówczas, Fritz Todt (według jego projektu wykonano również tzw. Linię Zygfryda – pas umocnień położonych wzdłuż granicy z Francją).
Bagniste tereny i bardzo wysoki poziom wód gruntowych sprawiły, że Todt zrezygnował z, pierwotnie obranego, pomysłu budowy kompleksu bunkrów podziemnych. Postanowił więc wykorzystać gęste zalesienie terenu, które stanowiłoby naturalny kamuflaż nowo powstałej kwatery.
Kiedy robotnicy przymusowi zaczęli wyrównywać teren, rozłożono nad nimi siatki maskujące i atrapy drzew, aby uniknąć wykrycia przez samoloty zwiadowcze nieprzyjaciela lub agentów obcych wywiadów. Projekt oficjalnie nazwano „Fabryka chemiczna Askania”, dzięki czemu budowa tak wielkiego kompleksu budynków, dróg i linii kolejowych, nie wydawała się nikomu podejrzana.
Siatki maskujące i inne elementy kamuflażu były regularnie dostosowywane do aktualnej pory roku, przez co dokładne położenie kwatery przez długi czas było znane tylko nielicznym.